Çan eğrisi sistemi dünyanın her yerinden farklı yükseköğretim kurumlarında uygulanan bir not sistemidir. Bu sistem temelde bireysel öğrencinin notunu değil, sınıf içi genel başarıyı ölçer. Dolayısıyla birçok öğrenci için avantajlıyken bazı öğrenciler için dezavantajlı notlara sebep olabilir. Çan eğrisi Türkiye’de de birçok üniversitede uygulanmaktadır.
Çan eğrisi hesaplama ise en karmaşık konulardan biridir. Bu durum her üniversite, her bölüm ve hatta her sınıf için farklılık gösterir. Aşağıda çan eğrisi sistemi ile ilgili bilinmesi gerekenleri inceleyebilirsiniz.
Çan Eğrisi Nedir?
Çan eğrisi nedir? Sorusu üniversiteye yeni başlayan öğrencilerin en fazla merak ettiği konulardan biridir. Bu sistemde öğrencilerin bireysel notundan ziyade sınıf içi genel ortalama önemlidir. Sınıftaki öğrencilerin sınavdan aldığı ortalama, geçme notu olarak belirlenir. Buna göre de harf notu belli olur.
Örneğin, çan eğrisi olmayan bir üniversitede geçme notu 60 ise öğrenci DC notu ile dersten başarılı olarak kabul edilir. Ancak çan eğrisi sisteminde bu durum tamamen farklıdır. Her ders için harf notu farklılık gösterir. Örneğin, çan eğrisi uygulayan bir sistemde ortalama puan 80 olduğunda öğrenciler bu puana ulaştığı zaman CC alarak başarılı kabul edilir.
Çan eğrisi sisteminin diğer bir ismi ise bağıl değerlendirme sistemidir. Aynı zamanda cuver, glauss gibi farklı isimleri de vardır.
Final Sınavı Nedir?
Çan eğrisi ile ilgili bilinmesi gereken ilk konulardan biri final sınavıdır. Final ve vize sınavlarından alacağınız not, çan eğrisinde kullanılır. Final, üniversitede her ders için yılsonu sınavıdır. Üniversitede her ders için genelde iki kez sınav yapılır. İlk sınav vize, ikinci sınav ise final olarak adlandırılmaktadır. Öte yandan bazı üniversitelerde hazırlık sınıflarında dönem içi quizzler ve performans notları da vize veya final sınavınızı etkileyebilir.
Türkiye’de birçok üniversitede bağıl not sistemi uygulanır. Bu sisteme göre vize sınavı %40 final ise %60 oranında etkilidir. Bu sisteme göre vizeden 0 alsanız dahi finalden 100 puan almak dersi geçmeniz için yeterli olur. Ancak bazı üniversitelerde bu oran %20’ye %80 olarak da uygulanabilir.
Final, üniversitede okurken en fazla dikkat etmeniz ve çalışmanız gereken sınavdır. Birçok üniversitede final dönemlerinde günde iki üç dersten sınav yapılır. Dolayısıyla final sınavları oldukça yoğun geçmekle birlikte bu dönemde dersler de işlenmez.
Vize Sınavı Nedir?
Vize, finalden önce yapılan dönem içi sınavdır. Birçok üniversitede vize dönemlerinde ders yapılmaya devam eder ve günde iki – üç sınav gerçekleştirilebilir. Vize sınavının yılsonu not ortalamasına etkisi genelde %40’tır. Çan eğrisi sistemi için de bu durum geçerlidir. Ancak her üniversite belirli yüzdeleri değiştirerek özel bir sistem de kullanabilir.
Okuduğunuz fakültede dönemlik sistem uygulanıyorsa dönem içi bir defa vize, bir defa da final sınavı uygulanır. Vize dönemleri genellikle kasım ayındayken final sınavları ocak ayında yapılır. Öte yandan okuduğunuz üniversitede bir yıl, bir döneme denk kabul ediliyorsa vize sınavları genellikle ocak ayında gerçekleştirilir.
Vize ve final sınavlarında başarılı olamayan öğrenciler son kez bütünleme sınavına girebilir. Ancak her üniversite bütünleme sınavını uygulamamaktadır. Uygulayan üniversitelerde bütünleme sınavı, final sınavı olarak kabul edilir ve yılsonu not ortalamasını etkiler. Bütünleme sınavına sadece dersten geçemeyen öğrenciler girebilir. Dersten geçen ancak ortalamasını yükseltmek isteyen öğrenciler, bütünleme sınavına kabul edilmez.
Çan Eğrisi Not Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Çan eğrisi not hesaplaması en karışık sistemlerden biridir. Bu sistemde öğrencilerin aldığı sınıf içi ortalama not ve standart sapma en önemli faktördür. Birkaç istatiksel işlem ardından sistem ilgili notları otomatik olarak tayin eder.
Her ders için harf aralığı sistemi farklılaşır. Örneğin, bir derste 40 puan geçme notuyken diğer derslerde 80 puan olabilir. Dolayısıyla öğrenciler harf notunu bilmeden dersten geçip geçmeyeceğini de öğrenemez.
Çan eğrisi not hesaplama için ders hocasının faktörü de önemlidir. Akademisyenler, ilgili ders için geçme notunu düşürüp yükseltebilir. Örneğin, sınıf ortalaması 50 iken akademisyen geçme notunu 70 puana yükseltme hakkına sahiptir. Ancak bu durum sık sık yaşanmaz.
Çan eğrisi not hesaplama sistemi için kullanılan formül şöyledir:
- (Ham Başarı Notu* – Sınıfın HBN ortalaması) / Standart sapma)
Standart sapma akademisyen tarafından belirleneceği için net bir hesap yapmak oldukça zordur. Aynı zamanda hocalar, belirli puanları değerlendirme dışı bırakabilir. Örneğin, 10 veya 100 alan öğrencileri değerlendirme dışı bıraktığında ortalama da değişecektir. Çan eğrisi not hesaplama örneğini aşağıda inceleyebilirsiniz:
Sınıfın ortalama puanı 50, standart sapma 5 olduğu takdirde:
- 50 – 54,99 puan aralığı: CC
- 55 – 55,99 puan aralığı: CB
- 60 – 64,99 puan aralığı: BB
- 65 – 69,99 puan aralığı: BA
- 70 ve 70 puan üstü: AA
Olarak değerlendirilecektir.
AÖF Çan Eğrisi Hesaplama Nasıl Yapılır?
Açık Öğretim Fakültesi de puan sistemi olarak çan eğrisini kullanıyor. AÖF çan eğrisi hesaplama ise birçok üniversiteye göre daha kolay yöntemle hesaplanır. Diğer üniversitelerde geçme notu üniversite ve akademisyen tarafından belirlenirken AÖF de standarttır.
AÖF çan eğrisi hesaplama konusunda ders ve öğrenci sayısı fark etmeksizin geçme puanı 35’tir. Öğrenciler 30 – 49 puan aralığında bir not aldığında ise ortalamaya göre dersten geçip geçmediği belirlenir. 0 – 32 puan, harf notu ile FF ortalamaya sahip olan öğrenciler ise dersten kalıyor.
Her öğrenci için bir dönem için 30 kredilik hak tanınır. İkinci sınıfa geçen öğrenciler, tüm derslerinden başarılı olduğu takdirde 45 krediye kadar bir üst sınıftan ders alabilir. AÖF çan eğrisi hesaplama ise öğrencilerin aldığı derslere özel yapılır.
Çan Eğrisi Sisteminin Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?
Çan eğrisi sistemi yararları ve dezavantajları birçok faktöre göre değişir. Ancak genelde öğrenci dostu bir uygulama olduğu söylenebilir. Sınıf içi performansının etkili olduğu bu sistemde öğrenciler, geçme notundan daha düşük bir puan alsa da dersini ortalamayla geçme hakkı kazanır.
Mutlak değerlendirme olarak adlandırılan normal puanlama sisteminde sınavın zorluğu göz önünde bulundurulmaz. Çan eğrisinde ise sınavın zorluğu sınıfın genel ortalamasına göre aynıdır. Dolayısıyla öğrenciler çan eğrisi sisteminde kısmen daha avantajlı hale gelir. Fakat burada öğretim görevlisinin etkisi büyüktür. Öğretim görevlisi, alt geçme notu ve üst notu belirleyebilir veya belirli puan aralıklarını devre dışı bırakabilir.
Çan Eğrisi Sisteminin Avantajları
Çan eğrisi sisteminin avantajları şunlardır:
- Sınavın çok zor olması halinde sınıfın genel ortalaması düşük olacaktır, bu da sınavdan düşük bir puan alan öğrencinin dersten geçmesine yardımcı olur,
- Sınıfın genel not ortalamasından birkaç puan da olsa yüksek alan öğrenciler dersten başarılı olur,
- Sınıf ortalaması düşük olduğunda öğrenciler 40 puan aldığında bile CB harf notu ile dersi geçebilir,
- Öğrenciler, genelde 90 puan üstünde AA almaya hak kazanır ancak genel ortalamanın düşük olduğu durumlarda 65 puanla da AA alınabilir,
- Öğretim elemanı çevresel faktörleri, sınav anında yaşanan olumsuz durumları veya öğrenci notlarını göz önünde bulundurarak sınıf ortalamasının altında bir puanı baraj olarak belirleyebilir.
Çan Eğrisi Sisteminin Dezavantajları
Çan eğrisi birçok avantaja sahip olduğu gibi zaman zaman öğrenci için büyük dezavantajlar da oluşturabilir.
- Sınıf içi genel ortalama yüksek olduğunda 80 puan alsanız dahi harf notunuz DD olabilir ve sınıfta kalabilirsiniz,
- Sınıf içinde öğrencilerin birbirinden not saklaması vb. problemlere yol açabilir,
- Öğrenciler arası rekabeti arttırır.
Çan Eğrisi Sistemi İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Çan eğrisi sistemi, derslerine önem veren ve sınavlarına düzenli çalışan öğrenciler için son derece faydalıdır. Aynı şekilde derslerine çalışmayan ancak sınıf içi ortalamanın da düşük olduğu bir grupta bulunan öğrenci de çan eğrisi ile başarılı olabilir.
Çan eğrisi not hesaplaması için sınıfın en yüksek ve en düşük puanları devre dışı bırakılır. Bu durum tüm üniversiteler için geçerlidir. Örneğin, sınıfta en yüksek puan 90 ve en düşük puan 20 ise her iki puan da ortalamaya dahil edilmez. Ancak her iki sınavda da 100 alan öğrenciler varsa çan bu noktaya endekslenecektir.
Öğretim görevlisi geçme notunu dilediği sınıra çekebilir veya düşürebilir. Ayrıca alt geçme notunu da öğretim görevlisi belirleyebilir.
Çan eğrisi sisteminde harf notları vize ve final sınavlarından sonra belirlenir. Dolayısıyla öğrencilerin her iki sınava da aynı önemi göstermesi önemlidir. Bu sistemde en önemli kriter, genel ortalamadır. Örneğin, 60 kişilik bir sınıfta 55 kişi 80 puan ve üstü not aldıysa geride kalan beş kişi büyük ihtimalle sınıfta kalacaktır.
Çan eğrisi bütünleme sınavlarında da uygulanabilir. Bu durum da sadece bütünlemeye giren öğrencilerin genel ortalaması esas alınır. Fakat bazı üniversitelerde final ve bütünleme ortalamasına göre de harf notu belirlenebilir.
Hangi Üniversitelerde Çan Eğrisi Uygulanıyor?
Çan eğrisi günümüzde birçok üniversitede kaldırılmaya başlandı. Birçok üniversite mutlak puan sistemine geçiş yapıyor. Çan eğrisi uygulayan üniversiteler arasında çoğunlukla vakıf üniversiteleri yer alıyor. Birçok özel üniversite çan eğrisi sistemini uyguluyor, ancak bazı bölümlerinde ise mutlak puan sistemi var.
Aşağıda çan eğrisi uygulayan üniversiteleri inceleyebilirsiniz:
- Gazi Üniversitesi
- Süleyman Demirel Üniversitesi
- İstanbul Üniversitesi
- Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Bartın Üniversitesi
- Kırıkkale Üniversitesi
- Kocaeli Üniversitesi
- Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi